Somali İç Savaşı: 1991’den Günümüze Süregelen Kaos

Somali İç Savaşı, 1991 yılında devlet başkanı Siad Barre’nin devrilmesiyle başlayan ve günümüze kadar süren bir iç çatışma sürecidir. Devlet otoritesinin çökmesiyle birlikte ülkede klanlar arası savaşlar, milis grupların yükselişi ve uluslararası müdahaleler yaşanmıştır. Somali, bu iç savaş nedeniyle istikrarsız bir ülke haline gelmiş, açlık, yoksulluk ve terör gruplarının faaliyet gösterdiği bir coğrafyaya dönüşmüştür.

İç Savaşın Başlangıcı: 1991’de Otorite Boşluğu

Somali, 1960’ta bağımsızlığını kazandıktan sonra 1969’da General Siad Barre’nin askeri darbesiyle tek adam yönetimine girdi. Ancak 1980’lerde ekonomik kriz ve otoriter baskılar nedeniyle Barre yönetimine karşı silahlı isyanlar başladı. 1991’de Barre’nin devrilmesi, ülkede bir yönetim boşluğu yarattı ve bu boşluk, rakip klanların ve grupların güç mücadelesine sahne oldu.

Bağımsız bir hükümetin kurulamaması sonucu Somali, iç savaşa sürüklendi. Başkent Mogadişu’da Mohamed Farah Aideed ve Ali Mahdi Mohamed gibi rakip liderler iktidar için savaştı. Bu durum, Somali’nin bölgelere bölünmesine ve klan tabanlı yönetimlerin ortaya çıkmasına yol açtı.

1992-1995: Uluslararası Müdahale ve Çöküş

İç savaşın yol açtığı insani kriz, 1992 yılında Birleşmiş Milletler’in (BM) Somali’ye müdahale etmesine neden oldu. Açlık ve kıtlık nedeniyle yüz binlerce insan hayatını kaybetti. ABD öncülüğünde düzenlenen "Restore Hope" (Umudu Yeniden Sağlama) operasyonu, insani yardım sağlamak amacıyla gerçekleştirildi. Ancak bu operasyon başarısız oldu ve 1993’te Somali’de görev yapan Amerikan askerleri, "Kara Şahin Düştü" (Black Hawk Down) olayı ile büyük kayıplar verdi. Bu gelişmeler üzerine ABD ve BM güçleri, 1995’te Somali’den çekildi.

2000’ler: Terör Örgütlerinin Yükselişi

2000’li yıllarda Somali'de yeni bir hükümet kurma çabaları sürerken, El Kaide bağlantılı radikal gruplar sahneye çıktı. 2006’da El-Şebab adlı terör örgütü, Somali’nin büyük bir kısmında kontrolü ele geçirdi. Bu grup, İslamcı bir yönetim kurmak adına şeriat yasalarını uygulamaya başladı. El-Şebab, Mogadişu ve çevresinde etkili oldu ve Kenya, Etiyopya gibi komşu ülkeleri de tehdit etti.

2007 yılında Afrika Birliği, Somali Geçici Federal Hükümeti’ni desteklemek için AMISOM (Afrika Birliği Somali Misyonu) adında bir barış gücü oluşturdu. Kenya ve Etiyopya gibi ülkeler, El-Şebab’ı bastırmak için askeri müdahalelerde bulundu.

2010’lar ve Günümüz: Süregelen Kaos ve Umut Işıkları

2010’lu yıllarda Somali'de geçici hükümetler kurulmasına rağmen, siyasi istikrarsızlık ve güvenlik sorunları devam etti. El-Şebab, Mogadişu’dan çıkarılmış olsa da kırsal bölgelerde varlığını sürdürmektedir. Somali hükümeti, Afrika Birliği ve uluslararası güçlerin desteğiyle ülkeyi yeniden inşa etmeye çalışsa da çatışmalar, terör saldırıları ve kıtlık sorunları halen devam etmektedir.

2022 yılında Somali’de yeni bir hükümet kurulmuş ve barış süreci için çeşitli girişimlerde bulunulmuştur. Ancak El-Şebab’ın etkinliği, kabile savaşları ve ekonomik istikrarsızlık gibi faktörler nedeniyle Somali hâlâ kırılgan bir yapıya sahiptir.

Somali İç Savaşı’nın Sonuçları

• Milyonlarca insanın ölümü veya yerinden edilmesi: İç savaş nedeniyle yüz binlerce insan hayatını kaybetti ve milyonlarca kişi mülteci konumuna düştü.

• Ekonomik çöküş ve kıtlık: Tarım ve ticaretin durması, Somali’yi dünyanın en fakir ülkelerinden biri haline getirdi.

• Terör örgütlerinin yayılması: El-Şebab gibi radikal grupların varlığı, Somali’yi küresel güvenlik açısından riskli bir bölge haline getirdi.

• Uluslararası müdahaleler ve başarısız girişimler: ABD, BM ve Afrika Birliği gibi güçler Somali’de istikrar sağlamak için müdahale etse de, kalıcı bir çözüm üretilemedi.

Sonuç

Somali İç Savaşı, otuz yılı aşkın süredir devam eden ve uluslararası güvenliği tehdit eden bir kriz olarak varlığını sürdürüyor. Ülkede siyasi istikrar sağlanmadan ve terör grupları yok edilmeden Somali’de kalıcı barış sağlanması zor görünüyor.