Kırım Savaşı’ndan Önceki Osmanlı-Çarlık Çatışmaları (18. Yüzyıl): Karadeniz ve Balkanlarda Güç Mücadelesi

18. yüzyıl boyunca Osmanlı Devleti ve Rus Çarlığı, Karadeniz ve Balkanlar üzerindeki hakimiyet mücadelesi nedeniyle sık sık karşı karşıya geldi. Osmanlı’nın Avrupa’daki gerileme süreci, Rusya’nın güçlenmesiyle birleşince, iki imparatorluk arasında büyük savaşlar yaşandı. Bu savaşlar, Osmanlı’nın Kırım’ı kaybetmesine ve Rusya’nın sıcak denizlere inme politikasının hızlanmasına neden oldu.

Peki, Rusya neden Osmanlı’ya sürekli saldırdı? Osmanlı bu saldırılara nasıl karşı koydu? 18. yüzyıldaki Osmanlı-Çarlık savaşları Kırım Savaşı’nın temelini nasıl attı? İşte 18. yüzyılda Osmanlı-Rus savaşlarının tüm detayları…

Osmanlı-Çarlık Çatışmalarının Nedenleri

1. Rusya’nın Sıcak Denizlere İnme Politikası

   • Rusya, Karadeniz’e ulaşarak Akdeniz’e açılmak istiyordu.

   • Osmanlı, Karadeniz’i “Türk gölü” olarak görüyor ve Rusya’nın çıkış yapmasına izin vermiyordu.

2. Kırım Hanlığı’nın Stratejik Önemi

   • Kırım, Osmanlı’nın Karadeniz’deki en önemli müttefikiydi.

   • Rusya, Kırım’ı ele geçirerek Osmanlı’nın kuzeydeki gücünü kırmak istiyordu.

3. Balkanlar Üzerinde Hakimiyet Mücadelesi

   • Rusya, Osmanlı’ya karşı Balkan milletlerini (Sırplar, Bulgarlar, Romenler) kışkırtıyordu.

   • Osmanlı, Balkanları kaybetmemek için Rusya ile sürekli savaşmak zorunda kaldı.

4. Avrupa’daki Güç Dengesi ve Osmanlı’nın Zayıflaması

   • Osmanlı 17. yüzyıldaki savaşlarda Avrupa’da güç kaybetmişti.

   • Rusya, Osmanlı’nın bu zayıflığını kullanarak genişleme politikalarını hızlandırdı.

Bu nedenler, 18. yüzyıl boyunca Osmanlı ile Rusya arasında büyük savaşların çıkmasına yol açtı.

Osmanlı-Çarlık Savaşlarının Gelişimi (18. Yüzyıl)

1. Prut Seferi (1711): Osmanlı’nın Son Büyük Zaferi

• Osmanlı, İsveç Kralı XII. Karl’ı korumak için Rusya’ya savaş açtı.

• Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa, Rus Çarı I. Petro’yu Prut Nehri kıyısında sıkıştırdı.

• Osmanlılar, Rus ordusunu tamamen yok edebilirdi ancak barış yapıldı.

• Prut Antlaşması (1711) ile Rusya, Azak Kalesi’ni Osmanlı’ya geri verdi.

2. Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı (1736-1739)

• Rusya ve Avusturya, Osmanlı’ya karşı birleşerek saldırdı.

• Ruslar, Kırım’a büyük saldırılar düzenledi ancak Osmanlı direnişiyle karşılaştı.

• Fransa’nın diplomatik desteğiyle 1739’da Belgrad Antlaşması imzalandı.

• Osmanlı, Belgrad ve çevresini Avusturya’dan geri aldı ve Rusya’nın Karadeniz’e açılmasını engelledi.

3. 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı: Osmanlı’nın Büyük Kaybı

• Ruslar, Osmanlı topraklarına saldırarak Kırım’a büyük bir darbe indirdi.

• Osmanlı donanması, 1770’te Çeşme Deniz Muharebesi’nde Ruslar tarafından yakıldı.

• Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) ile Osmanlı, Kırım’ı kaybetti ve Rusya’ya Karadeniz’de serbest ticaret hakkı tanındı.

4. 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı: Kırım’ın Resmen Kaybı

• Osmanlı, Kırım’ı geri almak için Rusya’ya savaş açtı.

• Ancak Rusya, Osmanlı ordusunu yenerek Kırım üzerindeki hakimiyetini pekiştirdi.

• 1792’de imzalanan Yaş Antlaşması ile Osmanlı, Kırım’ı tamamen Rusya’ya bıraktı.

Bu süreç, Osmanlı’nın kuzeydeki gücünün büyük ölçüde azalmasına ve Rusya’nın Karadeniz’de üstünlük kurmasına neden oldu.

Osmanlı-Çarlık Savaşlarının Sonuçları

1. Kırım’ın Kaybı ve Karadeniz’de Osmanlı Hakimiyetinin Bitmesi

   • 1774’te Kırım fiilen, 1792’de ise tamamen Rusya’nın kontrolüne geçti.

   • Bu, Osmanlı’nın Karadeniz üzerindeki üstünlüğünü kaybetmesine yol açtı.

2. Rusya’nın Osmanlı Topraklarındaki Nüfuzunun Artması

   • Rusya, Osmanlı’nın iç işlerine karışmaya başladı.

   • Balkanlar’daki Slav halklarını Osmanlı’ya karşı kışkırttı.

3. Osmanlı’nın Batı Avrupa’dan Destek Araması

   • Osmanlı, Rus tehdidine karşı İngiltere ve Fransa ile ittifaklar kurmaya çalıştı.

   • Bu süreç, Osmanlı’nın diplomatik bağımsızlığını azaltan faktörlerden biri oldu.

4. Kırım Savaşı’nın Temelleri Atıldı (1853-1856)

   • 18. yüzyıldaki bu savaşlar, Osmanlı ile Rusya arasındaki düşmanlığı artırdı.

   • 1853’te başlayan Kırım Savaşı, Osmanlı’nın Avrupa desteğiyle Rusya’ya karşı son büyük mücadelesi oldu.

Bu savaşlar, Osmanlı’nın büyük güç olarak zayıflamasına ve Rusya’nın Balkanlar ile Karadeniz’de güçlenmesine neden oldu.v

Tarihi Önemi

Osmanlı-Çarlık savaşları, Osmanlı Devleti’nin Karadeniz ve Balkanlardaki hakimiyetini kaybettiği en kritik dönemi oluşturdu.

• Eğer Osmanlı, Rusya’ya karşı daha güçlü ittifaklar kurabilseydi, Kırım’ı kaybetmeyebilir ve Balkanlar’daki üstünlüğünü sürdürebilirdi.

• Ancak, Osmanlı’nın askeri ve ekonomik zayıflığı, Rusya’nın genişleme politikalarına karşı koymasını imkansız hale getirdi.

Bugün bile, bu savaşlar, Osmanlı-Rus rekabetinin en büyük dönüm noktalarından biri olarak kabul edilmektedir.