Kazan Hanlığı'nın Yıkılışı (1552)

Giriş1552 yılında gerçekleşen Kazan Hanlığı’nın yıkılışı, Rus Çarlığı’nın doğuya doğru genişlemesi açısından önemli bir dönüm noktasıydı. Kazan Hanlığı, Altın Orda Devleti’nin dağılmasının ardından kurulan ve Orta Asya ile Rusya arasında önemli bir ticaret merkezi haline gelen bir Türk-Müslüman hanlığıydı. Ancak, Moskova Knezliği (daha sonra Rus Çarlığı) giderek güçlenerek bölgedeki Türk hanlıkları üzerinde baskı kurmaya başladı. IV. İvan (Korkunç İvan) liderliğindeki Rus ordusu, 1552 yılında Kazan’ı kuşatarak hanlığı topraklarına kattı.

Savaşın Nedenleri

• Rusya’nın genişleme politikası: Moskova Knezliği, Orta Asya ticaret yollarına hâkim olmayı ve bölgedeki Müslüman hanlıkları kontrol altına almayı amaçlıyordu.

• Kazan Hanlığı'nın bağımsızlık mücadelesi: Hanlık, Rus etkisini reddederek Osmanlı ve Kırım Hanlığı ile ittifak arayışına girdi.

• Stratejik konum: Kazan, Volga Nehri üzerinde yer aldığı için hem ticari hem de askeri açıdan önemli bir şehirdi.

Kuşatma ve SavaşEylül 1552’de Korkunç İvan, büyük bir orduyla Kazan’ı kuşattı. Şehri savunan Kazanlılar, büyük bir direniş gösterdi ancak Rusların ağır topları ve askeri gücü karşısında dayanamayıp Ekim 1552’de teslim oldular. Şehir düştüğünde binlerce kişi öldü ve hayatta kalanların bir kısmı Rusya'nın iç kesimlerine sürgün edildi.

Sonuçları

• Kazan Hanlığı tamamen yıkılarak Rusya’nın bir parçası haline geldi.

• Türk ve Müslüman nüfus üzerindeki baskılar arttı, İslam'ın bölgedeki etkisi zayıfladı.

• Rusya, Volga bölgesinde hâkimiyet kurarak daha doğuya, Sibirya'ya doğru ilerleyişine başladı.

Tarihî ÖnemiKazan Hanlığı'nın yıkılması, Rus Çarlığı’nın büyüme sürecinde kritik bir aşama oldu. Bu zafer, Moskova’nın Orta Asya ve Sibirya’ya doğru yayılmasını hızlandırdı ve ilerleyen yıllarda birçok Türk-Müslüman topluluğu Rus egemenliği altına girdi. Günümüzde Kazan, Tataristan’ın başkenti olarak Rusya Federasyonu’na bağlı özerk bir bölge statüsündedir.