Kırım Tatarlarının Ruslara Karşı Mücadelesi (18. yüzyıl)

18. yüzyıl, Kırım Tatarları için Rus İmparatorluğu'na karşı verilen mücadelelerin yoğunlaştığı bir dönemdir. Kırım Hanlığı, Osmanlı İmparatorluğu’nun bir parçası olarak Rusya'ya karşı önemli bir savunma hattı oluşturmuştur. Ancak bu yüzyılda Rusya'nın Kırım üzerindeki baskısı artmış ve Kırım Tatarları bağımsızlıklarını korumak için uzun ve zorlu bir mücadele vermiştir. Bu yazıda, Kırım Tatarlarının Ruslara karşı mücadelesinin nedenleri, gelişimi ve sonuçları ele alınacaktır.

    

Kırım Hanlığı ve Osmanlı İmparatorluğu İlişkisi

Kırım Hanlığı, 15. yüzyılda kurulmuş ve Osmanlı İmparatorluğu’na bağlı bir devlet olarak varlığını sürdürmüştür. Osmanlı İmparatorluğu’nun Karadeniz üzerindeki kontrolü, Kırım Hanlığı sayesinde sağlanmıştır. Kırım Tatarları, Osmanlı ordularıyla birlikte çeşitli seferlere katılmış ve imparatorluğun doğu sınırlarını korumada önemli bir rol oynamıştır.

Rusya’nın Kırım Üzerindeki Hedefleri

18. yüzyılda Rus İmparatorluğu, Karadeniz’e açılmak ve sıcak denizlere ulaşmak için Kırım’ı ele geçirmeyi hedeflemiştir. Çariçe II. Katerina döneminde, Rusya’nın Kırım üzerindeki baskısı daha da artmıştır. Bu dönemde Rusya, Kırım Hanlığı'nı zayıflatmak ve bölgedeki Osmanlı etkisini sona erdirmek için stratejik adımlar atmıştır.

Kırım Savaşı ve 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması

1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı, Kırım Tatarlarının kaderini değiştiren en önemli savaşlardan biridir. Bu savaş sonucunda imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması, Kırım Hanlığı'nın Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrılarak bağımsız hale gelmesini öngörmüştür. Ancak bu sözde bağımsızlık, Rusya'nın Kırım üzerindeki etkisini artırmıştır.

Antlaşmanın başlıca maddeleri şunlardır:

• Kırım Hanlığı, Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsız hale gelmiştir.

• Rusya, Kırım’daki Ortodoks Hristiyanların koruyucusu olarak tanınmıştır.

• Rusya, Karadeniz'de serbest ticaret yapma hakkı kazanmıştır.

Kırım Tatarlarının Direnişi

Kırım Tatarları, Rusya'nın Kırım üzerindeki hâkimiyetini kabul etmeyerek çeşitli direniş hareketleri başlatmıştır. Bu direnişler, özellikle Osmanlı İmparatorluğu’nun desteğiyle güç kazanmıştır. Ancak Rusya, 1783 yılında Kırım’ı resmen ilhak ederek bölgedeki Kırım Hanlığı'nın sona ermesine neden olmuştur.

Kırım’ın Rusya Tarafından İlhakı (1783)

1783 yılında Rus İmparatorluğu, Kırım’ı resmen ilhak etti ve bölgedeki Kırım Hanlığı sona erdi. Bu ilhak, Kırım Tatarlarının toplu sürgünler yaşamasına ve büyük acılara maruz kalmasına neden oldu. Kırım Tatarları, Rus yönetimine karşı çeşitli isyanlar çıkarsa da bu isyanlar Rus ordusu tarafından bastırıldı.

Sonuç

Kırım Tatarlarının 18. yüzyılda Rusya'ya karşı verdiği mücadele, bölgedeki Türk-İslam kültürünün korunması açısından büyük öneme sahiptir. Ancak bu mücadele, Rusya'nın askeri ve siyasi gücü karşısında başarısız olmuş ve Kırım Hanlığı tarihe karışmıştır. Kırım Tatarları, bu dönemde yaşanan zorluklara rağmen kültürlerini ve kimliklerini korumayı başarmışlardır.