Osmanlı-Mısır Mücadelesi (1839): Kavalalı Mehmet Ali Paşa’ya Karşı Osmanlı’nın Son Büyük Savaşı

19. yüzyılın en büyük Osmanlı krizlerinden biri, Osmanlı ile Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa arasındaki mücadeleydi. Mısır’daki güçlü yönetimiyle Osmanlı’dan bağımsız bir devlet kurmak isteyen Mehmet Ali Paşa, Osmanlı merkezi yönetimi için büyük bir tehdit oluşturdu. 1839’da yaşanan savaş, Osmanlı’nın zayıflığını ve Avrupa’nın Osmanlı iç işlerine doğrudan müdahale etmeye başladığını gösteren en önemli olaylardan biri oldu.

Peki, Osmanlı-Mısır mücadelesi nasıl başladı? 1839’da yaşanan savaşın sonuçları ne oldu? Mehmet Ali Paşa Osmanlı’ya nasıl meydan okudu? İşte Osmanlı-Mısır Savaşı’nın tüm detayları…

Osmanlı-Mısır Mücadelesinin Nedenleri

1. Mehmet Ali Paşa’nın Güçlenmesi (1805-1831)

   • 1805’te Osmanlı tarafından Mısır Valisi olarak atanan Kavalalı Mehmet Ali Paşa, Mısır’da güçlü bir ordu ve ekonomi kurarak Osmanlı’ya meydan okumaya başladı.

   • Mısır’da modern reformlar yaparak Osmanlı’nın en güçlü eyaletlerinden birini oluşturdu.

2. Osmanlı’nın Mehmet Ali Paşa’yı Durdurma Çabası

   • Mehmet Ali Paşa, Osmanlı’nın merkezi otoritesini tanımamak ve Mısır’ı kalıcı olarak bağımsız hale getirmek istiyordu.

   • Osmanlı ise Mısır üzerindeki kontrolünü kaybetmemek için Mehmet Ali Paşa’yı durdurmak istiyordu.

3. 1831-1833 Osmanlı-Mısır Savaşı ve Kütahya Antlaşması

   • 1831’de Mehmet Ali Paşa, Suriye’yi Osmanlı’dan almak için harekete geçti ve Osmanlı ordusunu yendi.

   • 1833’te Osmanlı, Rusya’nın desteğiyle Kütahya Antlaşması’nı imzalayarak Suriye’yi Mehmet Ali Paşa’ya bırakmak zorunda kaldı.

   • Ancak Osmanlı, bu durumdan memnun değildi ve Mısır’a karşı yeni bir savaş planladı.

Bu nedenlerden dolayı Osmanlı ile Mehmet Ali Paşa arasında 1839’da yeni bir savaş kaçınılmaz hale geldi.

Osmanlı-Mısır Savaşı (1839) ve Nizip Muharebesi

• 1839’da Osmanlı Padişahı II. Mahmud, Mısır ordusuna karşı yeni bir sefer başlattı.

• Osmanlı ordusu, Nizip bölgesinde Mehmet Ali Paşa’nın oğlu İbrahim Paşa komutasındaki Mısır ordusuyla karşı karşıya geldi.

Nizip Muharebesi (24 Haziran 1839)

• Osmanlı ordusu yaklaşık 40.000 askere sahipti, ancak eğitim ve disiplin açısından zayıftı.

• İbrahim Paşa komutasındaki Mısır ordusu ise modern silahlar ve Avrupa tarzı bir ordu düzenine sahipti.

• Savaş sırasında Osmanlı ordusu büyük bir bozguna uğradı ve dağıldı.

• Osmanlı’nın modern olmayan ordusu, Mehmet Ali Paşa’nın modern ordusu karşısında ağır bir yenilgi aldı.

1839 Yenilgisinin Sonuçları

1. Osmanlı’nın Zayıflığı Ortaya Çıktı

   • Osmanlı Devleti, modernleşmeye rağmen ordusunun hâlâ zayıf olduğunu gördü.

   • Bu savaş, Osmanlı’nın büyük savaşlarda Avrupa desteği olmadan başarılı olamayacağını gösterdi.

2. II. Mahmud’un Ölümü ve Osmanlı’da Yönetim Değişikliği

   • Osmanlı Padişahı II. Mahmud, savaş devam ederken öldü ve yerine Abdülmecid tahta çıktı.

   • Genç Osmanlı padişahı, Mehmet Ali Paşa’ya karşı Avrupa’dan yardım almaya çalıştı.

3. Osmanlı-Rusya-İngiltere-Fransa Diplomatik Çatışması

   • Rusya ve İngiltere, Osmanlı’nın parçalanmasını istemediği için Mısır sorununa müdahale etti.

   • 1839’daki savaş sonrası Osmanlı ile Mısır arasındaki çatışma büyük bir diplomatik krize dönüştü.

4. 1840 Londra Antlaşması ve Mehmet Ali Paşa’nın Geri Çekilmesi

   • İngiltere ve Avusturya, Mehmet Ali Paşa’nın Osmanlı’dan tamamen kopmasını istemedi.

   • 1840’ta imzalanan Londra Antlaşması ile Mehmet Ali Paşa, Osmanlı’ya bağlı kalmak zorunda kaldı ancak Mısır’da kalıcı bir hanedan kurdu.

   • Mısır, Osmanlı’ya vergi ödemeye devam etti ancak iç işlerinde bağımsız hale geldi.

Bu savaş, Osmanlı’nın Mısır üzerindeki mutlak kontrolünü kaybettiği ve Avrupa’nın Osmanlı iç işlerine doğrudan müdahale etmeye başladığı bir dönüm noktası oldu.

Tarihi Önemi

Osmanlı-Mısır mücadelesi, Osmanlı Devleti’nin eyaletler üzerindeki kontrolünü kaybetmeye başladığını ve Avrupalı devletlerin Osmanlı yönetimine müdahalesinin arttığını gösteren bir savaş oldu.

• Eğer Osmanlı, Nizip’te Mısır’a karşı başarılı olsaydı, Mısır üzerindeki otoritesini koruyabilirdi.

• Ancak bu yenilgi, Osmanlı’nın askeri olarak Avrupa’ya yetişemediğini ve devletin yavaş yavaş parçalanmaya başladığını gösterdi.

Bugün bile, Osmanlı-Mısır mücadelesi, Osmanlı’nın iç çöküşünün başlangıç noktalarından biri olarak kabul edilir.