Rus-Japon Savaşı (1904-1905): Doğu’da Güç Dengelerinin Değişimi

Rus-Japon Savaşı, 1904-1905 yılları arasında Rusya İmparatorluğu ile Japon İmparatorluğu arasında gerçekleşen ve Asya’daki güç dengelerini kökten değiştiren bir savaştır. Bu savaş, Asya'da bir ülkenin Batılı bir gücü mağlup ettiği ilk büyük çatışma olarak tarihe geçerken, Japonya'nın modern bir dünya gücü olarak yükselmesini sağladı ve Rusya'da siyasi çalkantıların önünü açtı.

Savaşın Nedenleri

1. Mançurya ve Kore Üzerindeki Rekabet:

   • Mançurya ve Kore üzerindeki egemenlik iddiaları, iki ülke arasında gerilimin temel kaynağıydı.

   • Japonya, Kore’yi nüfuz alanı olarak görmekteydi, Rusya ise Liaodong Yarımadası ve Port Arthur gibi stratejik noktaları ele geçirme peşindeydi.

2. Rusya’nın Güneydoğu Asya’ya Yayılma Politikası:

   • Rusya, Trans-Sibirya Demiryolu sayesinde Doğu Asya’daki nüfuzunu artırmak istiyordu.

   • Rusya'nın Çin üzerindeki etkisini artırma çabaları Japonya'nın çıkarlarına tehdit oluşturdu.

3. Batılı Güçlerin Rolü ve Diplomatik Çıkmaz:

   • Batılı güçler, özellikle Britanya, Japonya ile ittifak kurarak Rusya’nın genişleme politikasına karşı denge unsuru oldu.

   • Japonya’nın diplomatik çözümler konusundaki çabaları sonuçsuz kalınca savaş kaçınılmaz hale geldi.

Savaşın Başlıca Aşamaları

1. Port Arthur Baskını (Şubat 1904):

   • Japon donanması, 8 Şubat 1904'te Port Arthur limanında demirlemiş Rus filosuna ani bir saldırı düzenledi.

   • Bu saldırı, savaşın başlangıç noktası oldu ve Japonya'nın deniz üstünlüğünü ele geçirmesine zemin hazırladı.

2. Kara Savaşları:

   • Japon ordusu, Mançurya’ya ilerleyerek Mukden Savaşı gibi büyük kara muharebelerinde Rus kuvvetlerine ağır kayıplar verdirdi.

   • Mukden Savaşı (1905), modern tarihin en büyük kara muharebelerinden biri olarak tarihe geçti.

3. Tsushima Deniz Muharebesi (Mayıs 1905):

   • Japon donanması, Tsushima Boğazı'nda Rus Baltık Filosu'nu neredeyse tamamen yok etti.

   • Bu zafer, Japonya'nın dünya deniz gücü olarak tanınmasını sağladı ve savaşın kaderini belirledi.

Savaşın Sonuçları

1. Portsmouth Antlaşması (Eylül 1905):

   • Savaş, ABD Başkanı Theodore Roosevelt'in arabuluculuğunda Portsmouth Antlaşması ile sona erdi.

   • Japonya, Kore üzerindeki kontrolünü sağladı ve Mançurya’da önemli topraklar kazandı.

2. Japonya’nın Yükselişi:

   • Japonya, bu zaferle Batı'nın emperyal güçleri arasında yerini aldı ve Asya’daki en güçlü ülke haline geldi.

   • Japonya'nın zaferi, diğer Asya ülkelerine Batı’ya karşı direnme ilhamı verdi.

3. Rusya’daki Siyasi Çalkantılar:

   • Savaşın kaybı, Rusya’da büyük bir siyasi krize neden oldu ve 1905 Devrimi’nin fitilini ateşledi.

   • Rus halkı, Çar II. Nikolay'a karşı güvenini kaybetti ve işçi grevleri ile halk ayaklanmaları başladı.

Küresel Etkiler

1. Batı Emperyalizmine Karşı İlk Büyük Zafer:

   • Rus-Japon Savaşı, bir Asya ülkesinin bir Avrupa gücünü yenmesiyle sonuçlanan ilk büyük savaş oldu.

   • Bu, Batı’nın üstünlük algısını sarsarak küresel güç dengelerinde değişikliklere yol açtı.

2. Askeri ve Teknolojik Yenilikler:

   • Savaş, modern askeri teknolojilerin ve taktiklerin kullanımında bir dönüm noktası oldu.

   • Demiryolu taşımacılığı, telgraf haberleşmesi ve modern topçuluk bu savaşta yoğun olarak kullanıldı.

3. ABD ve Dünya Diplomasi Sahnesi:

   • ABD, Theodore Roosevelt'in arabuluculuğu sayesinde dünya diplomasi sahnesine aktif bir oyuncu olarak adım attı.

   • Roosevelt, bu süreçte Nobel Barış Ödülü kazanan ilk ABD başkanı oldu.

     

Savaşın Mirası ve Günümüze Etkileri

1. Japonya’nın Militarist Yükselişi:

   • Japonya, zafer sonrası militarist ve emperyalist politikalarını hızlandırarak II. Dünya Savaşı’na giden yolu açtı.

2. Rusya’daki Devrimci Hareketler:

   • Savaşın kaybı, Rusya’daki devrimci hareketleri tetikledi ve nihayetinde 1917 Bolşevik Devrimi’nin zeminini hazırladı.

3. Asya’daki Güç Dengeleri:

   • Savaş sonrası Japonya, Asya'da Çin ve Kore üzerinde büyük bir nüfuz kazandı ve bölgedeki jeopolitik dengeleri değiştirdi.