Sasani-Bizans Savaşları (6.-7. Yüzyıl): Doğu’nun İki Büyük İmparatorluğunun Son Çatışması

6. ve 7. yüzyıllarda, Sasani İmparatorluğu ve Bizans İmparatorluğu, Orta Doğu’nun ve Akdeniz’in kontrolü için büyük savaşlar yaptı. Bu savaşlar, tarihin en uzun süren imparatorluk çatışmalarından biri oldu ve her iki devleti de zayıflatarak İslam’ın yükselişine zemin hazırladı.

Peki, Sasani ve Bizans savaşları nasıl başladı? Hangi büyük savaşlar yaşandı? Sonuçları ne oldu? İşte 6. ve 7. yüzyıllardaki Sasani-Bizans savaşlarının tüm detayları…

Sasani-Bizans Savaşlarının Nedenleri

1. Orta Doğu ve Anadolu Üzerindeki Hakimiyet Mücadelesi:

   • Bizans ve Sasani İmparatorluğu, Mezopotamya, Ermenistan ve Anadolu gibi stratejik bölgeleri kontrol etmek için yüzyıllardır mücadele ediyordu.

2. Din ve Kültürel Farklılıklar:

   • Sasaniler Zerdüştî idi, Bizans ise Hristiyandı.

   • Bu iki büyük imparatorluk, dini ve kültürel farklılıkları nedeniyle birbirlerini düşman olarak görüyordu.

3. İpek Yolu ve Ticaret Rekabeti:

   • Her iki imparatorluk da İpek Yolu’nun kontrolünü ele geçirmek istiyordu.

4. İç Karışıklıklar ve Taht Mücadeleleri:

   • Bizans ve Sasani saraylarındaki iç savaşlar ve taht kavgaları, sık sık karşılıklı savaşlara neden oluyordu.

Bu nedenlerle, 6. yüzyılın başlarında büyük savaşlar başladı.

6. Yüzyılın Büyük Savaşları (502-591)

1. Anastasius Savaşı (502-506)

• Sasaniler, Bizans’ın doğu sınırlarına saldırdı ve Amida’yı ele geçirdi.

• 506 yılında bir barış anlaşması imzalandı ancak gerilim devam etti.

2. Justinianos Savaşları (526-532)

• Bizans İmparatoru I. Justinianus, Sasani topraklarına saldırdı.

• 531’de Dara Savaşı’nda Bizans ordusu, Sasanileri yendi.

• 532’de “Ebedi Barış” imzalandı ama kısa süre sonra yeniden savaş başladı.

3. 572-591 Savaşları

• Bizans, Sasani tahtındaki iç karışıklıkları fırsat bilerek saldırdı.

• 591’de Bizans, Ermenistan ve Mezopotamya’daki bazı bölgeleri ele geçirdi.

Bu dönemde savaşlar sürekli devam etti, ancak asıl büyük çatışmalar 7. yüzyılda yaşandı.

7. Yüzyılın Büyük Savaşları (602-628) – Sasanilerin Zirvesi ve Çöküşü

1. 602-628 Sasani-Bizans Savaşı – Doğu Roma’nın Ölüm Kalım Mücadelesi

Bu savaş, Sasani ve Bizans arasındaki en uzun ve en yıkıcı savaş oldu.

• 602 yılında Bizans’ta iç savaş çıktı ve Sasani hükümdarı II. Hüsrev, Bizans’a saldırmak için bu durumu fırsat bildi.

• Sasaniler, 613’te Antakya’yı, 614’te Kudüs’ü ve 619’da Mısır’ı fethetti.

• Bizans topraklarının büyük bir kısmı Sasani hakimiyetine geçti.

2. Herakleios’un Büyük Karşı Saldırısı (622-628)

• 622’de Bizans İmparatoru Herakleios, ordusunu yeniden düzenledi ve saldırıya geçti.

• 626’da Avarlar ve Sasaniler, İstanbul’u kuşattı ama başarısız oldu.

• 627’de Ninova Savaşı’nda Bizans, Sasanileri ağır bir yenilgiye uğrattı.

• 628’de Sasani hükümdarı II. Hüsrev öldürüldü ve Sasani Devleti iç savaşa sürüklendi.

Bu savaş, Sasanilerin tamamen çöküş sürecine girmesine neden oldu.

Sasani-Bizans Savaşlarının Sonuçları

1. Her İki İmparatorluk da Güç Kaybetti:

   • Bu uzun savaşlar, hem Sasani hem de Bizans İmparatorluğu’nu aşırı derecede yıprattı.

   • Ekonomik ve askeri kaynaklar tükendi.

2. Arap-İslam Fetihlerinin Önü Açıldı:

   • Sasaniler tamamen zayıfladı ve 651 yılında Araplar tarafından yıkıldı.

   • Bizans, 7. yüzyılın sonlarına doğru Arap ordularına karşı savunmaya geçti.

3. Orta Doğu’da Yeni Bir Güç Doğdu:

   • İslam’ın yükselişi, Sasani ve Bizans savaşlarının bıraktığı boşluğu doldurdu.

   • Araplar, 7. yüzyılda tüm Orta Doğu’yu fethederek yeni bir çağ başlattı.

Bu savaşlar, Orta Çağ’ın ve İslam dünyasının şekillenmesinde büyük rol oynadı.

Tarihi Önemi

Sasani-Bizans savaşları, İslam’ın yükselmesine ve Orta Doğu’nun tamamen değişmesine yol açtı.

• Eğer Bizans ve Sasaniler bu kadar zayıflamasaydı, Arap fetihleri bu kadar hızlı olmazdı.

• Bu savaşlar, Orta Doğu’nun ve Avrupa’nın geleceğini şekillendiren en önemli çatışmalardan biri oldu.

Bugün bile İran ve Ortadoğu tarihinin önemli dönüm noktalarından biri olarak kabul edilmektedir.